Stalna nervna napetost izaziva autoimune procese, među kojima je i hronični tireoiditis koji postepeno smanjuje funkciju štitne žlijezde. Stres utiče na rad štitne žlijezde tako što tokom prolongiranog stresa, kortizol – stres horion se povećava, a isto smanjuje proizvodnju TSH. Jedina preventiva je dovoljno odmora i izbegavanje stresa koliko god je to moguće.
Piše : Mr. sci. dr. Kriještorac Aida
Hormoni štitne žlijezde
Štitna žlijezda ubraja se u žlijezde koje svoje hormone, tiroksin (T4) i trijodtironin (T3), direktno izlučuju u krv. Ovi hormoni se proizvode pod uticajem hormona hipofize (TSH). Ukoliko štitna žlijezda smanji proizvodnju svojih hormona, hipofiza pojačano proizvodi tireostimulišući hormon (TSH) da bi štitnu žlijezdu podstakla na pojačan rad i organizam dobio potrebnu energiju. Uprkos novim naredbama iz centralnog nervnog sistema, moguće je da posustala štitna žlijezda ni tada ne reaguje i nastaje stanje organizma poznato kao hipotireoza.
Bolesti štitne žlijezde
Ovo je veoma česta bolest i u svijetu, ali su ekonomska kriza i prateći stres uticali da se broj oboljelih toliko poveća, da su i ljekari iznenađeni njenom rasprostranjenošću. Svaka deseta žena starija od 50 godina ima blaži oblik hipofunkcije štitne žlijezde, pa je hipotireoza danas najčešći poremećaj funkcije ove žlijezde. Hipotireoza više ne poznaje niti priznaje starosne granice, jer se u posljedne vrijeme javlja i kod mlađih osoba. Poslije šećerne bolesti, problemi sa štitnom žlijezdom nalaze se na drugom mestu među endokrinološkim bolestima.
Hašimotov tireoiditis
Najčešći oblik hipotireoze je hronični limfocitni tireoiditis (tzv. Hašimotov tireoiditis ). To je autoimuna bolest kod koje organizam tkivo štitne žlijezde prepoznaje kao strano i stvara antitijela. Postupno nastaje hronično uništenje tkiva štitne žlijezde što za posljedicu ima nemogućnost stvaranja dovoljne količine hormona. Hašimotov tireoiditis nije izazvan mikrobima, već sopstvenim odbrambenim ćelijama koje postaju dezorijentisane i umjesto da se usmjeravaju na mikrobe, napadaju štitnu žlijezdu. Hašimotov tireoiditis dovodi tkiva štitne žlijezde do nepovratnog propadanja i proizvodnja njenih hormona neprekidno se smanjuje. Naravno, to se ne događa odjednom, kod nekih je proces brži, kod drugih sporiji. Glavni simptom je uvećanje štitne žlijezde, koje može biti praćeno i nastankom čvorića. Pojedini ljekari navode da je znak ovog zapaljenja i promjena krvnog pritiska tako da je povišen „donji”, a snižen „gornji”. Holesterol takođe može biti povišen, ponekad i trigliceridi, a snižen natrijum.
Hronični tireoiditis takođe specifično da je udružen sa drugim autoimunim bolestima, kao što su reumatoidni artritis, lupus, šećerna bolest, perniciozna anemija, Sjogrenov sindrom, celijakija.
Bolest je višestruko češća kod žena, a zbog naglašenog zamaranja ova hipotireoza je nazvana i „sindrom umorne domaćice”, a učestalost raste s dobi.
U hipotireozi je smanjen bazalni metabolizam, uz smanjenje energetske potrošnje, usporenje fizičke i psihičke aktivnosti. Simptomi hipotireoze u početku su neupadljivi, bolesnici ih ne primjećuju i na njih se polako navikavaju: hroničan umor, slabost, lijenost, depresija, promuklost, suha koža, suha, prorijeđena kosa, koja se teško raščešljava, zadebljan jezik, otok na rukama i nogama, opstipacija, usporen rad srca.
Tokom vremena, simptomi postaju intenzivniji, pa se tako može dogoditi da je pospanost izražena u tolikoj mjeri da osoba koja ima hipotireozu može spavati u svakom položaju u kome boravi duže od 10 minuta (stojećem, sjedećem).
Kod žena koje su u reproduktivnom periodu dolazi do poremećaja menstrualnog ciklusa, a kod muškaraca do smanjenja libida i impotencije. Zbog neraspoloženja i depresivnog ponašanja, pacijenti mogu zalutati kod neuropsihijatra, ili pak kod kardiologa, zbog usporenog rada srca.
Dijagnoza
Dijagnoza se postavlja laboratorijskom provjerom hormona TSH, FT3 i FT4, ultrazvučnim pregledom, scintigrafijom. Kada ljekar posumnja na hronični tireoiditis (Hašimoto) proveravaju se i antitijela (TGAt i TPO). U slučaju pojave čvorića potrebno je obaviti njihovu punkciju i histopatološki pregled. Ukoliko se posumnja na malignitet, ili kada dobročudni čvorići izazivaju smetnje pri gutanju i govoru, preduzima se operacija.
Liječenje
Liječenje hipotireoze je hormonska nadomjesna terapija levotiroksinom, sintetskim hormonom štitne žlijezde. Doza hormona se titrira individualno, a ovisi o vrijednostima hormona štitnjače i TSH u krvi, te o dobi. Hormonalna terapija se uzima postepeno, sa najmanjim početnim dozama, da bi se došlo do željene ravnoteže. Kontrola se obavlja jednom u šest meseci.
Smatra se da je terapija postigla cilj kada se pacijent dobro oseća, ali najčešće se mora uzimati doživotno. Pojedini simptomi nestaju poslije jedne do dve nedelje, drugi za mjesec dva, dok je nekima za povlačenje potrebno i nekoliko mjeseci. Prognoza bolesti je dobra ako se lijek uzima redovno u propisanoj dozi. Normalizacijom nivoa hormona tegobe se povlače i ne javljaju se nikakve komplikacije. U slučaju pojave Hashimoto tireoditisa, liječenje se ne preduzima odmah, već se stanje žlijezde prati, a terapija se uvodi kada je TSH povišen, a hormoni štitne žlijezde sniženi.
Kontrole
Redovne kontrole ne bi trebalo zanemarivati zbog korekcije terapije, budući da se gubitkom žljezdanog tkiva u hroničnom tireoiditisu potreba za tiroksinom povećava. Osim toga, neka istraživanja sugerišu da su osobe sa Hašimoto tireoiditisom sklonije oboljevanju od papilarnog karcinoma štitne žlijezde.
Preporučuje se ograničiti unos namirnica koje mogu ometati apsorpciju joda: kupus, kelj, brokula, gorušica. Povoljno djeluje hrana koja poboljšava probavu i povećava osjećaj sitosti. Preporučuje se redovna umjerena fizička aktivnost. Jedina preporuka odnosi se na stil života koji podrazumeva dovoljno odmora i izbegavanje stresa koliko god je to moguće.
Discussion about this post