Sportsko srce – Dr. Jasmin Perviz

Prije nego što se uopšte dotaknemo pojma ”sportsko srce” potrebno je pojasniti, prvo šta je uopšte srce kao organ.

Najjednostavnije rečeno, srce je pumpa koja pumpa krv kroz naša pluća i sva druga tkiva u tijelu, obezbjeđujući im kisik i hranjive materije. U kontekstu sportskog  srca, potrebno je naglasiti da je srce specijalni mišić, i to najvažniji mišić u našem tijelu, koji se kao i  što se drugi mišići u našem tijelu prilagođavaju tjelesnom naporu, tako se i srčani mišić mijenja i raste i počinje da radi ”ekonomičnije” zbog te kontinuirane fizičke aktivnosti. Te promjene srca se kod sportista i rekreativaca nazivaju sportskim srcem.

Šta je sportsko srce?

Sportsko srce je naziv za skup strukturnih promjena, tj.same građe srca i promjena funkcije srca koje nastaju kao normalni odgovor tj.prilagođavanje na sportski trening. Te promjene podrazumijevaju fiziološku hipertrofiju (povećanje) lijeve komore  i fiziološku bradikardiju (usporen rad srca). Što je srce veće, veći je priljev krvi, a time ono transportira daleko više kisika u mišiće, što doprinosi njihovoj većoj efikasnosti i povećava se prokrvljenost skeletnih mišića.

Povezane objave

Pet bitnih stvari koje ne smijete prešutjeti svom ginekologu

16/09/2021

358

Avokado: Zeleno “meso” je sjajan prijatelj ženske ljepote

09/09/2021

237

Srčani minutni volumen

Upravo zbog tih promjena sportisti, rekreativci ali i sve osobe koje se bave fizičkim radom, pretežno aerobnim,  imaju i u miru i u naporu nižu srčanu frekvencu. Tu je potrebno da spomenemo srčani minutni volumen. To je volumen krvi koji srce izbaci u aortu u jednoj minuti i taj volumen zavisi od dva faktora, od srčane frekvence i od udarnog volumena (volumen krvi koji srce izbaci u jednom otkucaju). Srčani minutni volumen mora uvijek biti takav da zadovolji potrebe tijela za kisikom i hranjivim materijama.

Kod sportista se srčani minutni volumen povećava prvenstveno povećanjem udarnog volumena, jer su srčani mišić i volumen krvi koji stane u srčane šupljine veći, a kontrakcije srca su snažnije, pa se posljedično javlja bradikardija koja je vrlo jednostavna posljedica povećanja udarnog volumena. Uslijed povećanja udarnog volumena, više krvi bogate kisikom dospjeva u organizam jednim otkucajem srca, što dozvoljava usporenje srčane frekvence prilikom odmora. Takvo srce radi i umara se manje nego srce koje nije naviklo na fizičku aktivnost budući da bradikardija smanjuje potrebu srčanog mišića za kisikom dok istovremeno, ukupni sadržaj hemoglobina i sposobnost krvi da transportira velike količine kisika raste.

Kod koga i kako nastaje sportsko srce?

Da li će se kod određene osobe javiti sindrom sportskog srca ne zavisi samo o vrsti sportske aktivnosti, nego i od intenziteta i učestalosti treninga, dužini bavljenja sportom, spolu(žene ne pokazuju tako značajna povećanja srca kao muškarci) i konstitucijskim osobinama sportista.

Kod aerobnih sportova koje karakterišu ritmične izotonične kontrakcije velikih mišićnih grupa, a čiji je rezultat vidljivo kretanje u prostoru — mišići se ponašaju kao mišićna pumpa, vraćajući krv u srce i najviše ga opterećujući volumenom krvi koja u njega pristiže i posljedično tome kod ovih sportista dolazi do najvećeg povećanja srčanog mišića.

Suprotno tome, kod sportista koji su izloženi kraćem ali intenzivnijem opterećenju (npr. sportovi snage), može postojati značajno povećanje u srčanoj masi, ali bez značajnog povećanja srčanih šupljina.

Bitno je naglasiti da sportsko srce nije trajan, stabilan fenomen, jer kad dođe do prestanka sportske aktivnosti, srce se postepeno smanjuje te poprima uobičajenu veličinu srca osobe koja se ne bavi sportom.

Simptomi sportskog srca

Kod osobe koja ima sportsko srce ne javljaju se nikakvi simptomi. Najčešći znak je usporen rad srca (bradikardija) o kojoj je bilo govora u prethodnom tekstu. Najčešće se posumnja na sportsko srce tokom redovnih kontrola ili prilikom pregleda kad se jave neki drugi simptomi koji nisu povezani sa ovim sindromom.

Dijagnoza sportskog srca

U većini slučajeva dijagnoza sportskog srca se uspostavlja prikupljanjem anamnestičkih podataka, fizikalnim pregledom gdje se ustanovi bradikardija, te elektrokardiografijom – EKG, što se obavlja kao standardna procedura kod većine profesionalnih sportista, kada se i ustanovi dijagnoza, te se u novije vrijeme preporučuje i osobama koje se rekreativno bave sportom.

EKG otkriva sinusnu bradikardiju, ponekad otkucaje srca manje od 40 u minuti. Sinusna aritmija(respiratorna aritmija) često prati mali broj otkucaja srca. Bradikardija u mirovanju može predisponirati povećanje učestalosti atrijalnih ili ventrikularnih ekstrasistola. Upravo je to čest razlog zbog kojeg sportaši posjećuju kardiologe jer dovode do pojava palpitacija ili osjećaja nepravilnog rada srca. AV blok I stepena nalazi se kod otprilike jedne trećine sportaša. AV blok II stepena (uglavnom tipa 1), koji se javlja u mirovanju, ali nestaje pod opterećenjem, rjeđi je. Promjene na EKG-u uključuju i visoke voltaže QRS kompleksa koji odražava hipertrofiju lijeve komore. Postoji nekoliko kriterija za dijagnosticiranje hipertrofije lijeve komore na EKG-u, međutim najkorišteniji je Sokolov-Lyon index.

Razlikovanje sportskog srca od oboljenja srca

Potrebno je u određenim slučajevima razlikovati sportsko srca od određenih bolesti srca – kardiomiopatija, naročito hipertrofične kardiomiopatije(HCM) koja kao i sindrom sportskog srca uključuje povećanje srca, s razlikom da kod sportskog srca prestankom fizičke aktivnosti u roku od tri mjeseca(dekondicioniranje) dolazi do postepenog smanjenja zidova srca, što kod hipertrofične kardiomiopatije nije slučaj. Hipertrofična kardiomiopatija ima vrlo sličan nalaz na EKG-u, i u slučajevima kada se promjene koje se inače javljaju kod sportista, jave kod osoba koje se ne bave aktivno sportom, ili perzistiraju kod osoba koje su se prestale baviti sportom, i kod sportista sa znakovima sportskog srca, a kod kojih je u porodici bilo slučajeva iznenadne srčane smrti, onda se u tim slučajevima moraju uraditi detaljnija ispitivanja, kao što su ehokardiografski pregled srca (ultrazvuk srca) i test opterećenja (ergometrija).

Liječenje sportskog srca

Sindrom sportskog srca ne smatra se bolešću, nego fiziološkom adaptacijom srca na stresne uslove intenzivnih aerobnih fizičkih aktivnosti. Zbog toga ne možemo govoriti o liječenju istog. U slučaju pojave simptoma sindroma sportskog srca važno je redovno odlaziti na detaljnije preglede srca, radi prevencije daljnjih nepoželjnih promjena u fiziologiji srca. Kada sportista prestane da trenira, kao što je navedeno,  sportsko srce polako nestaje – to jest, veličina i otkucaji srca se postepeno vraćaju u stanje osobe koja se ne bavi sportom. Ovaj proces može da traje od nekoliko nedelja do nekoliko meseci, tako da osobe koju su se prestale baviti sportom trebaju pratiti krvni pritisak i periodično obavljati EKG tokom perioda dekondicioniranja.

Na kraju je važno naglasiti da je „sportsko srce“  zdravo srce koje sportistima pruža veće izglede za duži i zdraviji život.

Autor teksta: Dr. Jasmin Perviz